Mülteci çalışma izni

Son dönemlerde pek çok insan ülkesini bırakıp daha iyi bir yaşam için veyahut ülkesindeki karışıklıktan kurtulmak için başka ülkelere sığınmaktadır. Bu biçimde bir hayatı benimsemiş olan mülteciler için de ülkeler gerekli olan kolaylıkları sağlamaya çalışmakta ve onların yaşamlarının iyi olması için değerlendirilmeler yapmaktadır. Son devirde önem kazanan konulardan birisi de mülteci çalışma izni konusudur.

Türkiyede de, kendi ülkesindeki zor şartlar ötürü gelip yerleşen çok miktarda mülteci yaşamaktadır. Bu bireyler hayatlarını orada geçirmeye çalışmaktadır. 26 Nisanda Resmi Gazetede yayınlanan yönetmeliğe göre bazı statülere sahip olan mültecilere legal çalışma vizesi çıkarılması öngörülmüştür.

Başvuru sahibi olan veya gerekli olan koşulları sağlayan mülteciler, çalışmaya başlamadan önce gereken kurumlardan çalışma izni almak zorundadır. Çalışma izni için başvurular, uluslararası korum başvurunun yapılmasından sonra 6 ay içinde yapılabilecektir. Başvuran şahıslara, yani mültecilere minimum ücretin altında bir fiyat ödenmemesi kabul edilmiştir. Mültecilere verilen bu çalışma hakkı, bu şahıslara Türkiye'de mutlak kalış hakkı sağlamamaktadır.

Bir işveren mülteciyi çalıştırmak istiyorsa, mali açıdan büyük bir harcamayı göze almalıdır, o pozisyonu Türk vatandaşının yapamayacağını ve mülteciyi çalıştırmanın milli güvenlik, kamu düzeni, genel asayiş, kamu yararı, genel ahlak ve sağlık gibi konular yönünden bir tehdit oluşturmadığını kanıtlamak zorundadır. Bu açıdan da işverenlere bu konuda çok iş düşmektedir.

Yukarı bölümde bahsettiğimiz statü tanımları 6458 sayılı yasaya göre belirlenmiştir. Buna göre mülteci, şartlı mülteci, ikincil koruma statü sahibi, 6458 sayılı kanun çerçevesinde başvuru sahibi kavramlarının kimlere karşılık geldiği şöyledir:

Mülteci: Avrupa ülkelerinde meydana gelen olaylardan ötürü; ırkı, dini, tabiiyeti, belli bir toplumsal gruba mensubiyeti veyahut siyasi düşüncelerinden ötürü zulme uğrayacağı içim haklı sebeplerle korktuğu için vatandaşı olduğu ülkenin dışında bulunabilen kişiye denir.

Şartlı Mülteci: Avrupa ülkeleri dışında meydana gelen olaylar nedeniyle ülkesine dönemeyen ve üçüncü bir ülkeye yerleştirilinceye kadar Türkiye'de kalmasına izin verilen insanlara denir.

İkinci Koruma Statü Sahibi: Mülteci yahut şartlı mülteci olarak nitelendirilemeyen, lakin menşe ülkesine ya da ikamet ülkesine geri gönderildiği durumda; ölüm cezasına mahkum olacak insanlık dışı muameleye maruz kalma korkusu sebebiyle Türkiye'ye sığınan insanlara denir.

6458 sayılı kanun çerçevesinde başvuru sahibi: Uluslararası koruma talebinde bulunabilen ve henüz başvurusu hakkında son karar verilmemiş olan kişiye denir.

İlgili olan yönetmeliğe göre başvuru sahibi ve şartlı mülteciler, belirlenen makamlardan almış oldukları kimlik evrakları ile beraber çalışma izni alabileceklerdir. Çalışma izni için başvurular e-devlet üstünden Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığına yapılabilir. Mülteciler aracılığıyla yapılacak olan bu çalışma izni başvurularının değerlendirilmesinde, Yabancıların Çalışma İzinleri Hakkında Kanunun Uygulama Yönetmeliğinde tek tek belirlenmiş olan esaslar dikkate alınacaktır ve ek olarak Bakanlık aracılığıyla açıklanmış olan değerlendirme kriterlerine bakılacaktır. Kriterler sağlandığı halde mülteciye çalışma izni verilebilmektedir.

Bu bölümde mültecilere belli bir ilde ikamet etme şartı getirilmektedir. Eğer mülteci olan şahıs bu ilin dışında bir yerde çalışma için başvuru yaparsa; bu başvurular İçişleri Bakanlığının görüşüyle değerlendirilecektir. Ek olarak ilgili olan yönetmelikte çalışma izninin verilmesinin yanında, çalışma izni başvurularının reddi, izinlerin iptali veyahut geçersiz hale getirilmesi gibi mevzularda belirlenmiştir.