Hangi süreler çalışma süresi olarak kabul edilmez?

Bazı zamanlar Sosyal Güvenlik Kurumuna bağlı olarak SSK, Bağkur yahut Emekli Sandığı üstünden sigortalı olarak çalışan vatandaşlarımızın kendi hesapladıkları çalışma süreleri ile gereken yerlerden yaptıkları resmi sorgulamalar sonucu ulaştıkları çalışma süreleri benzer olmayabilir. Bunun nedeni ise büyük ihtimalle vatandaşlarımızın iş yerinde oldukları her saati çalışma süresinin içerisinde saymalarına karşın bunların bir bölümünün Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı aracılığıyla dikkate alınan 4857 sayılı İş Kanunu'nda tanımlanan çalışma sürelerine girmemesidir. Yazının devamında çalışma vakti olarak kabul edilen ve edilmeyen süreli Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı aracılığıyla yayımlanan yönerge istikametinde anlamış olacaksınız.

Hangi Süreler Çalışma Süresi Sayılır?

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığının dikkate aldığı 4857 sayılı İş Kanununa göre, haftalık çalışma zamanı maksimum 45 saattir. Tersi sözleşmede belirtilmediği ve taraflarca kabul edilmediği sürece bu 45 saatin dağılımı hafta içine eşit olarak yapılmaktadır. Ama yine benzer yasaya göre, günlük çalışma zamanı hiçbir halde 11 saati geçemez çünkü 11 saati aşan çalışma zamanı kimsenin sağlığını tehdit edebilmektedir. Bazı iş kolları için bu günlük azami çalışma vakti yasal düzenleme ile 11 değil 7.5 saate düşürülmüştür. Gün içerisinde azami 7.5 saat çalışabilen iş kolları şunlardır:

Kurşun ve arsenik kullanılan işler

Cam sanayisi işleri

Civa sanayisi işleri

Çimento sanayisi işleri

Hava gazı ve kok fabrikaları ve termik santrallerdeki işler

Çinko sanayisi işleri

Bakır sanayisi işleri

Alüminyum sanayisi işleri

Demir ve çelik sanayisi işleri

Döküm sanayisi işleri

Kaplamacılık sanayisi işleri

Karpit sanayisi işleri

Asit sanayisi işleri

Akümülatör sanayisi işleri

Kaynak işleri

Madenlere su verme ile ilgili işler

Kauçuk işlemesi

Yeraltı işleri (Maden ocakları vs.)

Radyoaktif ve radyoiyonizan maddelerin kullanılmış olduğu işler

Gürültü düzeyi 85 dB'i aşan işler

Su altında ve basınçlı havada gerçekleştirilmesi gerekli olan işler

Tarım ilaçları üretilen veyahut kullanılan işler

Pnömokonyoz üretimi yapılmış olan tozlu işler

Çalışanın günlük çalışma zamanı limitini aşmadığı sürece Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı aracılığıyla günlük çalışma süresine dahil edilen haller şunlardır:
a) Yer altında (madenlerde, taş ocaklarında vs.) yahut su altında çalışılmasını gerektiren işlerde işçilerin kuyulara, dehlizlere yahut esas çalışma yerlerine inmeleri veya girmeleri ve bu yerlerden çıkmaları için gereken süreler.
b) İşçilerin işveren aracılığıyla iş yerlerinden başka bir yerde çalıştırılmak üzere gönderilmeleri durumunda yolda geçen süreler.
c) İşçinin işinde ve her an iş görmeye hazır bir halde bulunmakla birlikte patronun izniyle yahut talebiyle çalıştırılmadan ve çıkacak işi bekleyerek boş geçirmiş olduğu süreler.
d) İşçinin işveren aracılığıyla esas işin bulunmuş olduğu yerden başka bir yere gönderilmesi  ve şurada meşgul edilmesinden dolayı esas işini yapmaksızın geçirmiş olduğu süreler.
e) Çocuk emziren kadın işçilerin çocuklarına süt vermeleri için belirtilecek süreler.
f) Demir yolları, kara yolları ve köprülerin  yapılmış olması, korunması veya onarım ve tadilatı gibi, işçilerin yerleşim yerlerinden uzak bir mesafede bulunabilen iş yerlerine hep beraber getirilip götürülmeleri

Hangi Süreler Çalışma Süresi Olarak Kabul Edilmez?

İşçinin esas işini yapmadığı ve yukarı kısımda sıraladığımız haller dışarısındaki envaiçeşit vakit harcama çalışma vakti olarak kabul edilmemektedir.

Bu durumların dışında, 4857 sayılı İş Kanunu'nun 69.maddesinin son fıkrası gereği, işçilerin 12 saat kesintisiz işe ara vermeleri durumunda harcadıkları süre çalışma vakti olarak kabul edilmemektedir. Yönergede “ara dinlenmeleri” olarak geçen bu hal; işin niteliği, işin yapılmış olduğu yörenin iklim, mevsim ve göreneklerine göre değişebildiği gerekçesiyle çalışma süresinden sayılmamaktadır.

Ek olarak, işin niteliğinden doğmamış, iş verenin hususi işleri veya sadece sosyal yardım amacı ile iş yerine ya da başka bir yere getirilip götürülme esnasında harcanan süre de Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı aracılığıyla çalışma vakti olarak kabul edilmemektedir.