Özürlü emeklilik şartları

Özürlülük durumu doğuştan, genetik olan veya sonraki zamanlarda çeşitli sebeplerle zihinsel, ruhsal, bedensel ve sosyal yeteneklerini şahsın belli derecelerde kaybetmesi nihayetinde sosyal hayata uyum sağlama, uyum prosesi ve günlük fizyolojik ihtiyaçlarını karşılama güçlüklerine sahip olan ve hem de günlük bakım, danışmanlık, korunma ve destek hizmetlerinin çoğuna ihtiyaç duyan insan olarak sosyal devlet tanımlamıştır.

Sigortalı çalışan kişilerin emeklilik hakkına sahip olabilmeleri için üç şartı sağlamaları gerekir. Bunlar; sigortalı çalışan şahsın prim ödemesi zamanı, sigortalı çalışan şahsın sigortalılık zamanı ve yasaların belirlediği yaşı doldurmuş olması gerekir. Lakin özürlü kategorisinde yer alan bireylerin emekli olabilmesi için özürlü emeklilik şartlarına sahip olması gerekmektedir. Özürlü emeklilik şartları, normal 72 için olması gerekli olan koşullardan olan yaş şartı aranmamaktadır. Aynı anda prim ödeme gün sayısı ve sigortalılık süreleri de daha basit bir biçimde yasalarca belirlenmiştir.

Yeni Kanun Tasarında Yer Alan Özürlü Emeklilik Şartları

1 Ekim 2008 tarihinde Türkiye'de özürlü emekliliği ile ilgili yasa tasarısı 5510 sayılı yasanın 28'inci maddesi TBMM aracılığıyla oy çoğunluğuyla kabul edildi ve resmi gazetede yayınlanmasının ardından yürürlüğe girdi. Özürlülük kategorisinde yer bulan özürlü olan kişiler, yürürlüğe giren yeni kanunla özürlü emeklilik koşulları 01.10.2008 tarihinden sonra işe ilk defa girecek olan özürlü insanlar için geçerli sayılmaktadır.

Özürlü emeklilik koşulları maddelerinin düzenlenen yeni kanuna göre;

Özürlü emeklilik koşulları yani kanuna göre düzenlenmiştir. Buna göre bir sektörde ilk defa çalışmaya başlayan bireyler, işe başladığı tarihten önce bedensel veya zihinsel yüzde 60 oranında ve daha çok orana sahip bir hastalığı veya özrü bulunabilen, bu sebeple malullük aylığından yararlanmayan kişilere, minimum 15 seneden başlayarak sigortalı olarak çalışmak ve minimum 3960 gün yaşlılık, malullük ve ölüm sigortası için prim gün sayısını bildirmiş olmaları koşuluyla yaşlılık aylığı ilgili kurumlarca yaşlılık maaşı bağlanmaktadır.

Özürlü emeklilik koşullarından bir diğeri ise, çalışan sigortalı insanların, sosyal devletin ilgili sağlık kurullarının kararlarına göre düzenlenecek raporlar ve bu raporların sağlık kurulunca analiz edilmesi nihayetinde iş gücü kayıp oranının;

Bir alanda sigortalı çalışanın, çalışma zamanı içinde yüzde 50 ile yüzde 59 arası bir oran olarak belirlenen iş gücü kaybı var ise, özürlü emeklilik şartları en az 16 seneden başlayarak sigortalı olmaları ve 4320 prim günü ödemesine sahip olmaları gerekir.

Sigortalı çalışanın, çalışma vakti içinde yüzde 40 ile yüzde 49 arası bir oran olarak belirlenen iş gücü kaybı yaşamışsa, sigortalı çalışanın özürlü emeklilik şartı minimum 18 senesinden başlayarak sigortalı olmaları ve 4680 gün prim ödemesine sahip olmaları gerekmektedir.

Özürlü emeklilik koşullarına sahip olan özürlü insanlar için alelade bir yaş kriterine bağlı olmadan özürlü durumlarından ötürü, ilgili kurumlar aracılığıyla erken 72 tanınmıştır. Özürlü emeklilik koşulları 01.01.2015 tarihinden sonra işe giren özürlü kategorisinde yer bulan kimseler için geçerli sayılmaktadır.

Özürlü kategorisinde yer bulan eski memurlar için yeni düzenleme getirildi. Buna göre, 01.10.2008 tarihinden önce göreve başlamış eski memurlarda ilgili kanunda yer alan 4. maddeye göre, 5434 sayılı yasaya göre, sakat kadrosu biçiminde göreve başlayan memurlar ve sakat kadrosunda yer almayan, memurluk görevine başlamadan önce yüzde 40 ve daha çok oranda iş kaybı raporu olan memurlar, 15 seneden başlayarak sigortalı olmaları ve 5400 prim gününü ödemiş olmaları gerekmektedir. Ancak bu özürlü emeklilik şartı sağlandığı zaman emekli olabilirler.

Doğuştan Özürlü Olan ve Özürlü Raporu Bulunmayan Bireyler

Özürlü kategorisinde yer bulan bireyler sosyal devletin aracılığıyla belirlenen, 5510 sayılı yasanın yürürlüğe girdiği tarihten, yani 01.01.2008 tarihinden önce, 5434 sayılı kanun hükümlerine göre işe başlamış olan, işe başlamadan önce ilgili kanunların belirlediği halde minimum yüzde 40 oranında doğuştan özürlü olduklarını kanıtlayan sağlık kuruluşları tarafından verilen özürlü raporu olan memurlar, emekli olabilmeleri için 15 sene sigortalı olmaları ve asgari 5400 gün prim ödemesine sahip olmaları gerekir.

Sonradan Özürlü Durumunda Olanlar

Sigortalı bir biçimde çalışan fertlerin, işe başlayınca, sağlık kurumları tarafından düzenlenen raporlar ve evrakların analiz edilmesi nihayetinde, çalışan kişilerin özürlü emeklilik koşulları için olması gerekli olan iş gücü kaybının oranları belirlenmiştir. Bu oranlar,

Yüzde 50 ve yüzde 59 arasında iş kaybı oranına sahip olan sigortalı çalışan kimseler, özürlü emeklilik koşulları minimum 5760 gün prim ödemesi olarak belirlenmiştir.

 Yüzde 40 ve yüzde 49 arasında iş kaybı oranına sahip sigortalı bireyler asgari 6480 gün prim ödemesine sahip olmaları gerekir. Özürlü emeklilik koşullarının sağlanması halinde emekli olabileceklerdir.

BAĞ-KUR'a Bağlı Özürlü Bireyler

BAĞ-KUR (4/B) halinde sigortalı olan bireylerden özürlü veya engelli olduğundan dolayı SSK güvencesine sahip erken emekli olamayan insanların, sosyal devlet yoluyla belirlenen 5510 sayılı kanun ile ilk defa erken özürlü kimselere tanındı. Yasaya göre, ilk defa sigortalı olduğu tarihten önce malul olarak sayılan bireyler için malullük aylığı bağlanmayanlar ve iş gücü kaybı yüzde 40 ile yüzde 59 oranında olan kişiler yeni kanun ile tahsis talebinde bulundukları zaman özürlü emeklilik şartlarını sağlandığında emekli olabilecekler.